სტუდიო 501, თიმმ არქიტექტს, მეხსიერების ფრაგმენტები

თბილისის საჯარო ხელოვნების ფონდი მოხარულია წარმოგიდგინოთ მერვე კონკურსში გამარჯვებული ნამუშევარი –„მეხსიერების ფრაგმენტები”, რომელიც „სტუდია 501-მა“ არქიტექტურულ კომპანია „თიმმ არქიტექტურასთან“ ერთად განავითარა. პროექტი ხელოვან ვახტანგ ქოქიაშვილის (1930 – 2010) მონუმენტურ პანორამას („ბერიკაობა“) ახალ ფორმატში წარმოადგენს.

ვახტანგ ქოქიაშვილი საბჭოთა საქართველოს ხელოვნებაში ერთ-ერთი გამორჩეული ფიგურა, ვიტრაჟული ხელოვნების ჟანრის პიონერია. განათლებით ფერმწერი, ხშირად მიმართავდა ექსპერიმენტებს, იყენებდა ფურცლოვან, ფერად და სხმულ მინას, ბროლის, მინის, ლითონისა და პლასტმასას შედნობით კი, სასურველი ეფექტს აღწევდა.


ფუნიკულიორის საბაგიროს ქვედა სადგური, 1980-იანი წლები

ავტორის ყველაზე მნიშვნელოვან ვიტრაჟულ ნამუშევრად „ბერიკაობაა“ მიჩნეული – პანორამა, რომელიც 1971 წელს, ქალაქ რიგაში, სპეციალურად დამზადებული სხმული მინით შეიქმნა და რომლითაც საბჭოთა ქართული მოდერნიზმის ერთ-ერთი საუკეთესო არქიტექტურული ძეგლი – ფუნიკულიორის საბაგიროს ქვედა სადგური იყო გაფორმებული.

ბერიკაობა, უძველესი საკულტო-რელიგიური დღესასწაული, ხელოვანისთვის შთაგონების წყაროდ იქცა, მით უფრო, რომ ვახტანგ ქოქიაშვილი, თანამედროვეთა მსგავსად, აქტიურად ინტერესდებოდა ქართული ფოლკლორით, კულტურით და საკუთარ შემოქმედებაში ეროვნული იდენტობის ახლებურად გააზრებას ცდილობდა.



ფუნიკულიორის საბაგიროს ქვედა სადგური, 1980-იანი წლები


ფუნიკულიორის საბაგიროს ქვედა სადგური, 1980-იანი წლები

ავტორი კომპოზიციას ვიტრაჟულ ფილებად შლის და ამგვარად, ნამუშევრის მონუმენტურ მასშტაბზე (120 მ2) გაშლას ახერხებს. „ბერიკაობა“ მეტად ეფექტური გახადა ნახევრად გამჭვირვალე შუშამ, რომელიც დღის სხვადასხვა მონაკვეთში, სხვადასხვა განათებაზე, განსხვავებულად ბზინავდა. არაერთგვაროვანი, რელიეფური ზედაპირი განსაკუთრებულ ფაქტურას და სიღრმეს სძენდა ფერთა გამას, რომელიც კალეიდოსკოპურ სიჭრელეს აღწევდა, გეომეტრიულ ფორმებში კი ნიღბების, მუსიკალური ინსტრუმენტებისა და ადამიანის ფიგურების მონახაზები იკითხებოდა.

მთაწმინდის ფუნიკულიორის ქვედა სადგური 2000-იან წლებში დაანგრიეს, რამაც მონუმენტური პანორამის დიდი ნაწილი გაანადგურა. გადარჩენილი უნიკალური ფილები, აქამდე, მთაწმინდის პარკის საწყობში ინახებოდა. თბილისის მივიწყებული კულტურული მემკვიდრეობის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ნიმუშის საჯაროდ განთავსების ხელახალი შესაძლებლობა თბილისის საჯარო ხელოვნების ფონდის ინიციატივით გაჩნდა, რომლის ფარგლებშიც, ფილები 2024 წელს, ავტორის შვილმა, ნინო ქოქიაშვილმა აღადგინა.



მეხსიერების ფრაგმენტები, 2025, მზიურის პარკი

„თიმმ არქიტექტურას“ და „სტუდიო 501-ის“ არქიტექტურული ინსტალაცია ვახტანგ ქოქიაშვილის ნამუშევრისთვის შექმნილი რკინის სტრუქტურაა, რომელიც ვიტრაჟის ფრაგმენტებისთვის გარემოსთან დამაკავშირებელ ჩარჩოს ქმნის. ვიტრაჟული ფილები იმგვარადაა განლაგებული, რომ ორიგინალი პანორამის კომპოზიციას იმეორებს.

ნამუშევრის ფრაგმენტულობა, ერთი მხრივ, დაუსრულებლობის განცდას ტოვებს, მეორე მხრივ კი, სიცარიელით ინტერპრეტაციის საშუალებას იძლევა. რკინის ჩარჩოს სტრუქტურა აღიქმება როგორც ნამუშევრის მატიანე, თითქოსდა ისტორიის აღდგენის სწორხაზოვანი მცდელობა, ამავდროულად კი, ახალ მოცემულობას ქმნის მის გადასააზრებლად.






ვახტანგ ქოქიაშვილი (1930 – 2010) საქართველოში ვიტრაჟული ხელოვნების პიონერი, ქართული მონუმენტურ ხელოვნებაში ერთ-ერთი გამორჩეული ფიგურა, 1930 წელს, თბილისში, ცნობილი მხატვრისა და კარიკატურისტის – იოსებ ქოქიაშვილის ოჯახში დაიბადა. 1956 წელს ვახტანგ ქოქიაშვილმა თბილისის სახელმწიფო აკადემიის ფერწერის ფაკულტეტი დაამთავრა. 1962 – 1969 და 1974 – 1979 წლებში საქართველოს მხატვართა კავშირის საწარმოო კომბინატის მთავარი მხატვარი იყო, 1963 წლიდან გამგეობის წევრი, მონუმენტურ-საგამფორმებლო სამხატვრო საბჭოს თავმჯდომარე. 1967 წელს მიიღო დამსახურებული მხატვრის ჯილდო. 1982 წლიდან იკავებდა მონუმენტური ხელოვნების სექციის თავმჯდომარის თანამდებობას.

მონაწილეობდა მოსკოვისა და მონუმენტური ხელოვნების I საკავშირო გამოფენებში, მონუმენტური მხატვრობისა და არქიტექტურის სინთეზისადმი მიძღვნილ საერთაშორისო, ასევე, სამინანქრო ხელოვნების საერთაშორისო სიმპოზიუმებში (უნგრეთი, მოსკოვი, 1985, 1988, 1990). სხვადასხვა დროს, მისი ნამუშევრები გამოფენილი იყო ვარშავაში (1959 წ.), ტრიპოლში (1965 წ.), დრეზდენში (1969 წ.), სოფიაში (1975 წ.). 1996 წელს პარიზში, საერთაშორისო შემოქმედებით სახლსა და საფრანგეთში, საქართველოს საელჩოში, მოეწყო მისი პერსონალური გამოფენები.

ვახტანგ ქოქიაშვილის ვიტრაჟულმა ხელოვნებამ დიდი გავლენა მოახდინა ქვეყნის კულტურულ ლანდშაფტზე. მისი ნამუშევრებით გაფორმებული იყო სხვადასხვა საზოგადოებრივი და კერძო სივრცეები, მათ შორის თბილისის ფუნიკულიორის ქვედა სადგური, ყოფილი სასტუმრო „ივერია“, თბილისის საერთაშორისო აეროპორტი და სივრცეები შავი ზღვის კურორტებზე. მისი ვიტრაჟები გვხვდება: ქუთაისში, აბაშაში, ყვარელში, ცხინვალში, სოხუმსა და სხვა ქალაქებში, ასევე რუსეთში, უკრაინასა და ყაზახეთში.

ნიკოლოზ ლეკვეიშვილმა (დ. 1986 წ., თბილისი) არქიტექტურული განათლება სტამბოლის ხელოვნების აკადემიაში მიიღო. მაგისტრის ხარისხი, სტეფანო ბოერის ხელმძღვანელობით, მილანის პოლიტექნიკურ უნივერსიტეტში დაიცვა. სამუშაო გამოცდილება წამყვან არქიტექტორებსა და საპროექტო სტუდიებთან თანამშრომლობით მიიღო, მათ შორის: ფრანჩესკო ადორნი და სტეფანო ბოერი (იტალია); აბინ ჩადჰური (ინდოეთი); dom+partners (თურქეთი); LEKU Studio – Barcelona (ესპანეთი); TYPSA – Madrid (ესპანეთი).

ნუცა კანდელაკმა (დ. 1987) განათლება თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემიის არქიტექტურის ფაკულტეტზე მიიღო, შემდეგ კი მაგისტრის ხარისხი დაიცვა მილანის პოლიტექნიკურ უნივერსიტეტში თეზისით 'არსებული ქალაქის არაფორმალური ტრანსფორმაცია'. მისი კვლევის საგანი ფორმალური და არაფორმალური საჯარო სივრცეები და ჯენტრიფიკაციია. 2018 წლიდან იგი "თიმმ არქიტექტურა" გუნდის წევრია და  ჩართულია  სხვადასხვა მასშტაბის არქიტექტურულ პროექტებსა და კონკურსებში.

ვახტანგ ზაქარაია (დ. 2001 წ., ზუგდიდი) ამჟამად გახლავთ საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის, არქიტექტურის სამაგისტრო პროგრამის სტუდენტი, რეკონსტრუქცია-რესტავრაციის მიმართულებით.  "თიმმ არქიტექტურა" გუნდს დაახლოებით ერთი წელია შეურთდა და აქტიურად არის ჩართული სხვადასხვა პროექტებში.


„თიმმ არქიტექტურა“ კვლევასა და დიზაინზე ორიენტირებული კომპანიაა, რომელიც სხვადასხვა მასშტაბის არქიტექტურულ გადაწყვეტებზეა კონცენტრირებული: მსხვილ ურბანულ და მცირე მოცულობის არქიტექტურულ, თუ ინტერიერის დიზაინის პროექტებზე. „თიმმ არქიტექტურას“ გუნდი ფოკუსირებულია ინოვაციასა და ალტერნატიული ცხოვრების წესის ძიებაზე, დაინტერესებულია ექსპერიმენტაციით სინათლეზე, ფორმასა და ატმოსფეროზე.


ალექსანდრე მურვანიძემ (დ. 1987 წ., თბილისი) განათლება საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტში მიიღო. სწავლობდა პოტსდამის გამოყენებით მეცნიერებათა უნივერსიტეტში (FHP). გერმანულ და ქართულ საპროექტო კომპანიებში მიღებული გამოცდილების შემდეგ დააარსა „სტუდიო 501“, ახალ გამოწვევებზე ორიენტირებული საპროექტო ორგანიზაცია, რომელიც როგორც მსხვილ, ასევე სხვადასხვა ზომის, საინტერესო ფუნქციის მქონე ნაგებობებზე მუშაობს.